MVs – chiếc gương soi của nước Mỹ

(Bài đã đăng trên báo 2! Người Trẻ Việt)

Kể từ khi MTV xuất hiện và dấy lên làn sóng “xem” nhạc trong ngành công nghiệp thu âm đến nay, thị trường khó tính USUK luôn xướng lĩnh thế giới không chỉ về style nhạc, công nghệ làm phim mà cả ý tưởng MVs cũng không bao giờ chịu đụng hàng. Nếu như MVs Nhật thiên về đồ họa, Hàn chú trọng thời trang, vũ đạo hoặc các chuyện tình yêu buồn não ruột, Việt Nam đôi khi chẳng biết đang kể chuyện gì… thì đối với các nghệ sĩ USUK, MVs dường như là tấm gương phản chiếu chính cuộc sống và xã hội Mỹ.

 

Những đề tài ưa thích trong MVs Mỹ là thế này:

 

1. Gia đình Mỹ

 Cứ ba gia đình Mỹ thì có một cặp ly hôn. Tỉ lệ ấy khiến trong mắt mọi người, hình ảnh gia đình Mỹ gắn liền với sự tan vỡ và chia tay. Thực tế, nhiều MVs của các sao cũng khai thác triệt để đề tài này. Because of you của Kelly Clarkson từng làm mưa làm gió suốt thời gian dài, MVs cứ No1 liên tục trên TRL, tới mức chương trình này phải có một số riêng để kỉ niệm và trao giải cho ca khúc vì nó… mãi không chịu tụt hạng. Từ ca từ đến hình ảnh, Because of you nói đến tâm trạng của một đứa trẻ trong gia đình tan vỡ, bị cha mẹ hoàn toàn bỏ mặc, còn bản thân họ chỉ lo cho hạnh phúc của riêng mình; vì thiếu tình cảm, đứa trẻ ấy đến khi lớn lên (Kelly Clarkson đóng) cũng không biết làm cách nào để giữ gìn hạnh phúc cho gia đình riêng của mình. Đáng chú ‎ý là bản thân Kelly Clarkson cũng từng lớn lên trong hoàn cảnh tương tự. Một trường hợp khác là MV Confessions of a broken heart của cô nàng tai tiếng Lindsay Lohan. Chuyện gia đình rối rắm của Lilo, với một ông bố nghiện ngập và bà mẹ buông thả, lúc bấy giờ là đề tài bàn tán hấp dẫn cho mọi trang báo. Bài hát do chính tay Lilo sáng tác, MV cũng do cô nàng đạo diễn; thế nên dù toàn cảnh MV chỉ có cặp vợ chồng cãi nhau và hai đứa con ôm nhau khóc cũng đủ đưa nó lên No1. Mockingbird của Eminem cũng đề cập đến cuộc hôn nhân tan vỡ với Kim; đến cả Taylor Swift cũng lướt qua đề tài này trong MV Mine, khi lồng ghép hình ảnh đôi vợ chồng cãi nhau và lyrics thì thể hiện rõ nhân vật nữ chính đã từng lớn lên trong gia đình không hạnh phúc (I was the flight risk with the fear of falling/Wondered why we bothered with love if it never lasts…You made a rebel of a careless man’s careful daughter/You are the best thing that’s ever been mine).

Tại sao các ca khúc về đề tài này lại luôn hot đến vậy? Thứ nhất, bởi cuộc sống của các sao lúc nào cũng khiến dân tình tò mò; nên khi nó được nghệ sĩ tự truyện bằng chính âm nhạc của họ và còn cho “lên hình”, đương nhiên ai chẳng muốn xem. L‎ý do thứ hai là sự đồng cảm. Chuyện tan vỡ, cãi cọ thậm chí là bạo lực trong gia đình không hề là chuyện hi hữu của bất cứ ai; với rất nhiều teen Mỹ, họ đã trải qua chính những cảm giác ấy, và cảm thấy như câu chuyện buồn của mình đang được kể lại bằng âm nhạc, đồng nghĩa nó đang được hàng vạn người chia sẻ. Những ca khúc và MVs đi kèm theo đề tài này vì thế càng xúc động đối với rất nhiều người.

 

2. “Thế giới ngầm”

 

Dân Mỹ hay thích của độc. Mà đúng thế, vì hiếm thấy ở một showbiz nào, các nghệ sĩ lại thích trở thành… sát nhân và xã hội đen như ở Mĩ. Đứng đầu là các rapper da đen. Điều này cũng dễ hiểu, bởi lẽ chẳng nói thì ai cũng biết, xã hội Mỹ còn đầy vết tích của phân biệt chủng tộc, và cuộc sống của một người da đen trên đất Mĩ thường phức tạp và khó khăn hơn nhiều người da trắng. Ở Mỹ có những khu phố chỉ toàn người da đen sinh sống cực khổ, đồng thời tập trung những nhóm thanh niên sống bất cần; bạo lực và xô xát là chuyện thường thấy. Chủ đề “Thế giới ngầm” hay lấy bối cảnh là sòng bạc tối om, đường phố bẩn và đổ nát, vũ trường ầm ĩ… vừa lồng ghép được phông nền bụi bặm cực hợp cho dòng nhạc hip hop, lại chẳng thiếu cảnh hành động bắn nhau đã mắt, thêm nữa góc quay ở vũ trường đầy những người mẫu chân dài sexy… làm MVs theo xu hướng này vì thế bắt mắt khỏi nói. Hãy xem Live your life của T.I. ft. Rihanna, T.I. ngay từ đầu đã xuất hiện trong bộ dạng máu me dính đầy, sau đó bị một nhóm anh chị xông ra đánh; bên cạnh đó, Rihanna đóng vai cô ca sĩ trong vũ trường, vẫn xinh đẹp và sexy như thường. Những Many men của 50cents, hay The way you love me của Keri Hilton cũng mang màu sắc “băng đảng” gần gần như thế.

Thật là thiếu sót nếu không nói đến những nữ nghệ sĩ da trắng của chúng ta với sở trường… đầu độc: cô nàng tiếp viên hàng không xinh đẹp Britney, trong phút chốc biến thành cô nàng tóc đỏ bốc lửa, leo trèo như Nữ miêu để truy tìm gã người yêu phản bội và đầu độc hắn (Toxic); hay hai nữ tù trốn trại Lady Gaga kết hợp nữ sát thủ cực xinh Beyonce để đi giết người trong tiệm humburger (Telephone)… Những MVs này thường chẳng ăn khớp mấy với lời bài hát; nhưng ai quan tâm cơ chứ, khi mà các nghệ sĩ chiêu đãi họ bằng nhạc bắt tai, vũ đạo cực chuẩn cùng với kết cấu MVs đúng chất hành động Hollywood như thế.

3. Nỗi buồn chiến tranh

 Dù trải qua hơn 300 năm trong hòa bình, nhưng chiến tranh lại luôn là nỗi ám ảnh đối với người Mĩ. Nếu như Hollywood đã từng sáng tạo ra rất nhiều tác phẩm tuyệt vời về đề tài này, thì các ca sĩ cũng có không ít MV phản chiến rất hay.

Sự xuất hiện của Green Day với album American Idiot năm 2004 dường như thổi ngọn lửa nhạc anti-war bùng lên trở lại. Đi cùng với âm nhạc xuất sắc, những hình ảnh mà Green Day thể hiện trong hai single Boulevard of broken dreams và Wake me up when September ends ngay lập tức lay động trái tim của những người yêu âm nhạc trên thế giới. Rất nhiều người nói “Tôi thực sự đã khóc” sau khi xem Wake me up when September ends. Đối với nước Mỹ, tháng Chín có lẽ mãi là một nỗi ám ảnh không thể nào kết thúc, khi mà sự kiện 11-9-2001 cùng chiến tranh đi liền theo nó đã gây ra quá nhiều sự chia ly và mất mát cho những cho người Mỹ; đôi bạn yêu nhau trong MV Wake me up when September ends chỉ là một trong hàng ngàn nỗi đau như thế. Tiếp bước Green Day, My Chemical Romance đã tái hiện những hình ảnh chiến tranh khốc liệt rất thực trong MV The Ghost of you và gây xúc động không kém.

Nhẹ nhàng hơn với các bản ballad, nhưng các nữ nghệ sĩ cũng không hề bỏ quên mảng đề tài này. Cả Avril Lavigne và Katy Perry đều lồng ghép chiến tranh vào hai bài hát của họ: một người vợ đang mang thai, ngày đêm ngóng chờ tin chồng ngoài chiến trận (When you’re gone – Avril); một cô gái ở bên chồng/bạn  trai, nhưng trái tim luôn hướng về một người lính đã hy sinh trong chiến tranh (Thinking of you – Katy Perry); tất cả đều là những câu chuyện, những số phận con người đang hiện hữu trên đất Mỹ. Âm nhạc và hình ảnh  là sự sáng tạo của nghệ sĩ, nhưng nỗi buồn chiến tranh và sự rung động thì hoàn toàn chân thực.

4. Tình cảm gia đình

 Gì thế này? Có lẽ bạn thấy nó thật trái ngược với nội dung ở trên – gia đình Mỹ và ly hôn. Nhưng sự thực là, ở bất cứ nơi đâu thì tình cảm gia đình cũng là điều quý giá nhất. Và xin đừng cho rằng với tỉ lệ ly hôn cao như vậy, người Mỹ không coi trọng gia đình; với toàn xã hội Mỹ, những giá trị gia đình luôn đáng trân trọng (vì thế Hollywood mới làm những bộ phim gia đình hay như thế cho chúng ta xem chứ!). Khi đã phát ngán với những MV ồn ào, thừa mứa những cảnh sexy nhạt nhẽo, người ta có thể tìm thấy sự yên bình trong những MV về gia đình thế này.

Chắc chắn đã có nhiều người bật khóc khi xem MV Hurt của Christina Aguilera. Bài hát quá hay và giọng ca truyền cảm, song câu chuyện được kể trong MV mới là chất xúc tác mạnh mẽ khiến mọi con tim tan chảy: một người cha luôn ở bên cô con gái bé nhỏ, nâng đỡ cho cô từ khi còn nhỏ tới lúc lớn, giúp cô theo đuổi ước mơ trở thành diễn viên xiếc; song đến lúc nổi tiếng, cô gái mải mê theo đuổi sự nghiệp rực rỡ của mình mà bỏ quên người cha; tới tận lúc ông ra đi, cô mới nhận ra mình rất yêu thương và có lỗi với ông. Phải nói là Christina đã đóng rất đạt trong MV ấy,thêm vào đó là giọng ca thể hiện xuất sắc (cái này thì Chris luôn có thừa), nên khả năng rất lớn là bạn sẽ xem lần 1 rồi khóc, rồi ấn play back… để được khóc tiếp lần hai.

Hay như Carrie Underwood dường như rất thích đề tài này; những ca khúc về tình cảm gia đình của cô như Don’t forget to remember me hay Mama’s song luôn tràn ngập những hình ảnh về gia đình, quá đỗi dịu dàng và ấm áp, khiến người xem xong muốn chạy ngay về nhà và ôm lấy những người thân của mình. Ai có thể nói người Mỹ không yêu gia đình họ?

Có lẽ với các nghệ sĩ Mỹ, bất cứ cái gì cũng trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo; vì thế, họ lấy chính cuộc sống xung quanh làm chất liệu cho tác phẩm của mình. Chúng ta có thể nghe nhạc và xem MV chỉ để vui mắt; nhưng hiểu thấu những câu chuyện được kể đằng sau đó, về nơi các nghệ sĩ sống, về niềm vui và nỗi buồn mà họ trải qua, có thể giúp ta cảm nhận âm nhạc thêm trọn vẹn và sâu sắc.

 Dạ Ly